Uyku hayatımızın önemli bir parçası. Bazen stresli olduğumuz dönemlerde uykumuzda sorun yaşayabiliyoruz. Fakat uykumuzu tam ve düzgün almamak aslında önem verdiğimizden çok daha büyük sorunlara yol açabilir. Gelin uyku felcinin nedenlerine birlikte bakalım…
Hiç karabasan gördünüz mü?
Gece yarısında uyanırsınız. Hareket etmeye çalışırsınız ancak vücudunuz yanıt vermez. Bir rüya olduğunu düşünürsünüz, ancak açıkça farkındasınızdır. Yardım çağırmaya çalışsanız da bir ses çıkaramazsınız.
Tebrikler, uyku felciyle, ya da halk arasında bilinen ismiyle karabasanla tanıştınız. İnsanların yüzde 7.6’sı hayatlarında en az bir kez bu durumu yaşar, hatta daha sonra hatırlayamayabiliriz. Bu gizemli bozukluk hakkında bazı verileri ele alalım ve sizinle paylaşalım.
1. Öncelikle, uyku felci nedir?
Uyku felci, bir kişinin bilinçli ancak hareket edememe veya konuşamama durumudur. Genellikle iki geçiş durumundan biri sırasında meydana gelir: Uykuya dalarken veya uyanırken. Bir kişi felç hissi ve çok ağır bir şeyin veya birinin üzerlerine oturduğu gibi bir ağırlık hissi yaşar. Bu durum genellikle halüsinasyonlarla birlikte görülür, bu da durumu çok daha korkutucu hale getirir.
2. Vücudunuz üzerindeki kontrolünüzü kaybedersiniz.
Ne kadar çok çabalarsanız çabalayın, uyku felci yaşarsanız, vücudunuzu uyandırmak için yapabileceğiniz hiçbir şey yoktur. Bazı insanlar el parmaklarını veya ayak parmaklarını hareket ettirebilir, bu da onların sonunda uyanmalarını sağlar. İnsanlar genellikle bunu ‘beden dışı deneyim’ olarak tanımlarlar. Uyku felci birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir.
3. Kabus ve halisünasyonlar görürsünüz.
Uyku felcinin ana belirtileri arasında halüsinasyonlar ve kabuslar bulunur. Ancak, bunlar uyuduğunuzda gördüğünüz rüyalardan çok farklıdır. Aslında, bu ‘halüsinasyonlar’ zihninizin uyanık olduğu ve uyanık hissettiğiniz zaman gerçekleşir. Bu durumu iki kat daha rahatsız edici hale getirir.
4. Tahmin ettiğinizden daha eski zamandan beri var.
İnsanlar uyku felcini eski zamanlardan beri fark etmiş gibi görünüyor. Dünyanın dört bir yanından bu duruma çok benzer bir şeyi anlatan birçok hikaye ve efsane bulunmakta. İnsanlar genellikle bunu bir tür şeytani musallat, hatta uzaylı olarak görmüşler.
Eski örneklerinden biri?
Uyku felci ile ilgili önemli bir örnek, İsviçreli sanatçı Henry Fuseli’nin Rönesans dönemi tablosudur. Bu tabloda, uyku felci geçiren bir kadının göğsünde oturan bir şeytan gösterilmiştir, bu da güçlü basıncı sembolize eder.
5. Peki neden oluyor?
Uyuduğumuzda, vücudumuz REM uykusuna girer ve çıkar. Beynimiz kaslarımıza rahatlama komutu gönderir ve atoniya adı verilen bir duruma gireriz. Bu durum, rüyalarımızı gerçekleştirmeyecek şekilde fiziksel hareketlerimizi kısıtlamak için gereklidir. İşte uyku felci, vücudumuzun bu geçişi yapmakta sorun yaşadığı zaman meydana gelir. Uyanığız, ancak kaslarımız atoniyadan çıkmakta başarısız olur.
6. Halüsinasyonlarla ilgili de birkaç olası açıklama bulunmakta.
Bunlardan biri, korku ve duygulardan sorumlu beyin bölümümüzün REM’de oldukça aktif olmasıdır. Bu bölüm çalışırken, etrafımızda herhangi bir tehlike belirtisi yoktur. Bu yüzden beynimiz bunu telafi eder ve ürkütücü gölgeler ve sesler üretir.
7. Uyku felci kimlerde görülür?
Uyku felci tamamen doğal bir olaydır. Yaş, cinsiyet veya sağlık durumu ne olursa olsun herkesi etkileyebilir. Ancak bilim insanları, uyku felci riskinin arttığı bazı durumları belirlemiştir. Bunlar:
Düzensiz uyku, sırt üstü uyuma, genetik olabilir. Evet, ailede geçer. Uyku felci kalıtılabilir. Mental sorunlar da uyku felcine neden olabilir. İstatistikler, travma, PTSD ve çeşitli anksiyeteleri olan insanların genellikle uyku felci yaşadığını göstermekte.
